SHOQËRIA JONË PO KRIJON BOMBA ME SAHAT

BULLIZMI TEK TË RINJTË

 

Eksplorimi i ndikimit të dëmshëm individual dhe shoqëror

 

Bullizmi është një problem i përhapur që prek individët dhe shoqërinë në përgjithësi. Ndikimi i tij është i pranishëm në shkolla, vendet e punës, shtëpitë dhe në ‘botën’ online ku prevalenca e mediave sociale e ka intensifikuar problemin. Bullizmi tek adoleshentët është veçanërisht shqetësues pasi mund të ketë pasoja negative afatgjata tek të rinjtë. Bullizmi mund të çojë në depresion, vetëbesim të ulët, performancë të dobët akademike dhe në disa raste, vrasje dhe vetëvrasje.

 

Pavarësisht masave të shumta që synojnë të trajtojnë bullizmin, ai mbetet një çështje e përhapur që kërkon eksplorim të mëtejshëm.

 

Bullizmi është një çështje e përhapur që vazhdon të shqetësojë shoqëritë në mbarë botën, duke lënë një gjurmë shkatërrimi pas saj. Tragjeditë e fundit, si goditja me thikë e një të riu në Gramsh të Shqipërisë dhe masakra tragjike e një 13-vjeçari në Serbi, nxjerrin në pah nevojën urgjente për të trajtuar pasojat e dëmshme të bullizmit të adoleshentëve

 

Duke ekzaminuar efektet e dëmshme të bullizmit, ky artikull synon të krijojë ndërgjegjësim midis politikëbërësve, edukatorëve, punonjësve socialë dhe psikologëve, prindërve dhe shoqërisë në përgjithësi. Është thelbësore të trajtohet problemi i bullizmit tek adoleshentët pasi ai jo vetëm që prek individët, por gjithashtu ka një ndikim negativ në mirëqenien sociale të shoqërisë. Ne po krijojmë Bomba me Sahat!!

 

Por çfarë është Bullizmi?!

 

Bullizmi është një problem kompleks që merr forma të ndryshme, por në thelb, ai karakterizohet nga përdorimi i fuqisë dhe agresionit për të frikësuar ose dëmtuar dikë tjetër. Disa forma të zakonshme të bullizmit përfshijnë agresionin fizik, abuzimin verbal, përjashtimin social dhe bullizmin kibernetik, ashtu si në Gramsh ku tragjedia e ndodhur u inicua  në mediat sociale.

 

Sjelljet ngacmuese shpesh përsëriten me kalimin e kohës, dhe qëllimi pas tyre është të shkaktojnë dëm ose të shkaktojnë frikë dhe shqetësim tek viktima. Në shumë raste, ngacmuesit synojnë individë që perceptohen si të prekshëm ose më të dobët se ata.

 

Kjo mund të jetë veçanërisht e dëmshme për fëmijët dhe adoleshentët, të cilët ende po zhvillojnë ndjenjën e tyre për veten dhe po ndërtojnë identitetet e tyre shoqërore. Efektet e bullizmit mund të kenë pasoja afatgjata, duke shkaktuar shqetësime të konsiderueshme psikologjike, vështirësi sociale dhe madje edhe dëmtime fizike. Duke pasur parasysh ndikimin e dëmshëm të bullizmit tek individët dhe shoqëria, është thelbësore të kuptohen shkaqet dhe pasojat e tij në mënyrë që të zhvillohen strategji efektive parandalimi dhe ndërhyrjeje.

 

Sa i shtrirë dhe i përhapur është bullizmi  tek adoleshentët?!

 

Shtrirja dhe përhapja e bullizmit tek adoleshentët është alarmante dhe ka pasoja të gjera. Sipas studimeve të fundit, gati një në katër studentë në Shtetet e Bashkuara (në shqipëri nuk kemi studime të mirëfillta në lidhje me këtë çështje),  përjetojnë një formë të bullizmit gjatë viteve të tyre shkollore. Për më tepër, ndikimi i bullizmit mund të shtrihet përtej adoleshencës dhe të ketë efekte afatgjata në shëndetin mendor dhe mirëqenien emocionale të atyre që janë përfshirë. Prevalenca e bullizmit kibernetik është bërë më shqetësuese vitet e fundit, pasi i lejon bullizuesit  të zgjerojnë shtrirjen e tyre le të themi përtej mjediseve të shkollës dhe në sigurinë e shtëpive të viktimave. Kjo formë e bullizimit  mund të shkaktojë gjithashtu një ndjenjë turpi dhe poshtërimi që mund të çojë në fajësimin e viktimës, duke e lënë viktimën të ndjehet i vetmuar dhe i pafuqishëm. Për më tepër, prevalenca e bullizmit ndaj të rinjve  LGBT+ është më e lartë se bashkëmoshatarët e tyre, duke i bërë ata më të prekshëm ndaj efekteve negative afatgjata të bullizmit. Prandaj, të kuptuarit e fushës dhe përhapjes së bullizmit tek adoleshentët është thelbësore në zhvillimin e strategjive efektive të parandalimit dhe ndërhyrjes. Që shpresojmë se  mund të zbusin ndikimin e dëmshëm të bullizmit tek individët sidomos tek adoleshentët.

 

Unë bërtas fortë se kjo çështje duhet trajtuar me shumë delikatesë dhe në mënyrë emergjente.

 

Njëzëri mund të shprehemi se është me rëndësi të madhe që ta trajtojmë çështjen e bullizmit tek adoleshentët sa më shpejt të jetë e mundur.

 

Ndikimi shkatërrues që ka tek individët dhe shoqëria në tërësi nuk mund të anashkalohet. Siç e kemi parë, viktimat e bullizmit janë të prirur për të zhvilluar probleme të shëndetit mendor si ankthi, depresioni dhe vetëvlerësimi i ulët të cilat kanë çuar në tragjedi kombëtare si rasti i 13-vjeçarit në Serbi i cili ekzekutoi 8 bashkëmoshatarët e tij për shkak se ata e bullizonin.

 

Vetë bullizuesit nuk janë gjithashtu të imunizuar ndaj pasojave negative. Ka studime që tregojnë se ata kanë më shumë gjasa të përfshihen në sjellje kriminale më vonë në jetë. Për më tepër, efekti i bullizmit mund të ndihet në të gjithë shoqërinë, me ndikime negative në familje, shkolla dhe komunitete. Prandaj, ne duhet të marrim një qasje gjithëpërfshirëse për trajtimin e çështjes, duke përfshirë të gjithë, nga prindërit dhe mësuesit deri te administratorët e shkollave dhe politikëbërësit. Kjo mund të përfshijë zhvillimin dhe zbatimin e strategjive efektive parandaluese, ofrimin e mbështetjes dhe burimeve për ata që janë prekur nga bullizmi dhe inkurajimin e komunikimit dhe ndjeshmërisë midis nxënësve. Duke ndërmarrë veprime tani, ne mund të krijojmë një shoqëri më të sigurt dhe më gjithëpërfshirëse për të gjithë.

 

 

 Ndikimi  i bullizmit të adoleshentëve në shoqëri është i dëmshëm.

 

E përmendur edhe më lart, bullizmi tek adoleshentët  është një problem serioz me efekte të gjera dhe shkatërruese në shoqëri. Ndikimi i tij në mirëqenien fizike, emocionale dhe sociale të viktimave të tij nuk mund të nënvlerësohet. Dëmi i bërë ndaj individëve shpesh ka efekte të qëndrueshme që mund të minojnë suksesin dhe lumturinë e tyre për pjesën tjetër të jetës së tyre. Për më tepër, kostoja shoqërore e bullizimit të adoleshentëve është gjithashtu e rëndësishme, duke përfshirë produktivitetin e humbur, shëndetin shpenzimet e kujdesit, madje edhe shpenzimet e drejtësisë penale nga ballafaqimi me pasojat e dhunës së lidhur me bullizmin. Për më tepër, frika dhe ankthi që mbjell në zemrat e individëve dhe komuniteteve shkaktojnë një rënie të besimit dhe kohezionit social.   Prandaj, është thelbësore të ndërmerren hapa, si në nivel individual ashtu edhe në atë shoqëror, për të trajtuar bullizmin tek adoleshentët. Me ndërgjegjësim më të madh, edukim dhe ndërhyrje efektive, ne mund të krijojmë një shoqëri më të sigurt dhe më të shëndetshme ku bullizimi nuk është më një kërcënim i përhapur. Duke vepruar kështu, ne mund të parandalojmë që bombat me sahat të adoleshentëve të mos trokasin dhe të shpërthejnë, duke shkaktuar dëme dhe vuajtje të panumërta për individët dhe shoqërinë në përgjithësi.

 

Performanca e reduktuar akademike/shkollore

 

Reduktimi i performancës akademike të viktimave të bullizmit është një pasojë e mirë-dokumentuar e të qenit në shënjestër nga dhunuesit/bullizuesit. Fëmijët që shpesh bullizohen shfaqin një interes të zvogëluar për të mësuar, një humbje të autonomisë dhe kontrollit mbi jetën e tyre dhe një rënie në arritjet e përgjithshme akademike. Si rezultat, këta fëmijë janë gjithashtu në një rrezik më të lartë për të lënë shkollën ose për të mos përfunduar atë. Efektet e bullizmit mund të lënë një ndikim të qëndrueshëm në shëndetin fizik dhe mendor të një individi, si dhe prish mirëqenien e tyre akademike dhe sociale.

 

Kjo mund të vazhdojë të prekë ata edhe duke qënë të rritur, duke rezultuar në reduktimin e performancës së punës dhe çështjeve sociale. Prandaj, është thelbësore që mësuesit, punonjësit socialë , psikologët dhe drejtuesit e shkollave por jo vetëm të zbatojnë masa efektive për të ndalur bullizmin në sistemin arsimor, pasi ai në fund të fundit pengon arritjet akademike dhe pengon mirëqenien sociale. Për më tepër, ai thekson rëndësinë e fuqizimit të individëve për të trajtuar këtë çështje dhe nxitjen e një mjedisi ku nxënësit ndihen mjaft të sigurt dhe rehat për të shprehur shqetësimet e tyre.

 

 

 

 

Rritja e depresionit dhe ankthit

Bullizmi nuk është një sjellje beninje një “tumor” që nuk përhapet , që nuk krijon metastaza përkundrazi, është një bombë me sahat që pret të shpërthejë, duke shkatërruar individë, familje dhe komunitete të tëra. Një nga efektet kryesore të bullizmit është rritja e depresionit dhe ankthit tek viktima. Këto probleme shpesh mund të vazhdojnë shumë kohë pasi bullizmi të ndalet dhe mund të çojnë në probleme serioze të shëndetit mendor. Depresioni dhe ankthi mund të ndikojnë në notat, frekuentimin dhe jetën shoqërore të një nxënësi, duke e bërë të vështirë përparimin në shkollë. Të rinjtë që vuajnë

nga depresioni dhe ankthi mund t’iu mungojë besimi dhe vetëvlerësimi i nevojshëm për të sfiduar veten akademikisht, të gjejnë një  punë ose krijojnë marrëdhënie të shëndetshme.

 

Për më tepër, plagët emocionale të bullizmit mund të zgjasin siç e thamë edhe në moshën madhore, duke çuar në vështirësi gjatë gjithë jetës. Individët që përjetojnë trauma emocionale në moshë të re kanë më shumë gjasa të zhvillojnë probleme kronike shëndetësore, duke përfshirë obezitetin, sëmundjet e zemrës dhe diabetin. Duke dështuar në trajtimin e bullizmit, shoqëria rrezikon të krijojë një brez individësh që nuk janë në gjendje të arrijnë potencialin e tyre dhe të kontribuojnë pozitivisht në komunitetet e tyre.

 

 

Efektet afatgjata në shëndetin mendor

 

Studimet dhe kërkimet e vazhdueshme shkencore kanë vënë në dukje vazhdimisht se bullizmi jo vetëm që ndikon negativisht në mirëqenien mendore të viktimës në nivel afat-shkurtër, por gjithashtu ka pasoja serioze afatgjata.

 

Adoleshentët që i janë nënshtruar bullizmit janë më të prirur për të zhvilluar çrregullime të shëndetit mendor si depresioni, ankthi, çrregullimi i stresit post-traumatik (PTSD) dhe tendenca për vetëvrasje si të rritur.

 

Përveç këtyre çrregullimeve mendore, individël të cilët kanë një histori të bullizmit gjatë viteve të tyre të adoleshencës shpesh përjetojnë një ndjenjë të cenueshmërisë, ndruajtjes  dhe vetëvlerësimit të reduktuar që zgjat në fazat e mëvonshme të jetës.

 

Për më tepër, bullizmi mund të ketë një efekt ciklik edhe në shëndetin mendor të vetë bullizuesit . Nuk është e pazakontë që bullizuesit  të mbajnë fajin dhe turpin e veprimeve të tyre gjatë gjithë jetës së tyre dhe kjo mund të shfaqet në vetëvlerësimin, çështjet e marrëdhënieve, madje edhe abuzimi me drogën dhe alkoolin. Prandaj, është e domosdoshme të trajtohet sa më shpejt çështja e bullizmit, pasi mund të jetë një bombë me sahat që pret të shpërthejë me pasoja të rënda për shëndetin mendor si për viktimën ashtu edhe për dhunuesin.

 

Ndikimi i dëmshëm i bullizmit të adoleshentëve tek individët

 

Shumë ekspertë ashtu si edhe unë personalisht,  pajtohemi se bullizmi ka një ndikim të jashtëzakonshëm dhe afatgjatë tek individët. Plagët emocionale të lëna nga bullizmi mund të duhen vite për t'u shëruar dhe në disa raste ato mund të zgjasin një jetë. Bullizmi mund të çojë në depresion, ankth dhe gjëndje të tjera të shëndetit mendor, të cilat gjithashtu mund të ndikojnë në shëndetin fizik.

 

Studimet kanë treguar se individët që janë bullizuar si adoleshentë kanë më shumë gjasa të përjetojnë probleme shëndetësore si sëmundjet e zemrës dhe diabetit si të rritur. Përtej ndikimit fizik, bullizmi gjithashtu mund të shkaktojë dëme të rënda në vetëvlerësimin dhe besimin e një personi. Viktimat e bullizmit shpesh luftojnë me ndjenjat e izolimit, vetmisë dhe tjetërsimit nga bashkëmoshatarët e tyre.

 

DUHET TË PARANDALOJMË KRIJIMIN E BOMBAVE HUMANE ME SAHAT!

 

 

Përgatiti:

 

Vasmir Bogdani

MSC, LCSW, MIBWRT.adv, MPH in process

Psychotherapist & Counsellor

Literature shkencore

-  Teppo Harasymiw. 'Cyberbullying and the Law.' The Rosen Publishing Group, Inc, 12/15/2012

 

-  Andrea Gibson. 'We Will Be Shelter.' Poems for Survival, SCB Distributors, 12/10/2014

 

-  Riane Eisler. 'Life-Enriching Education.' Nonviolent Communication Helps Schools Improve Per- formance, Reduce Conflict, and Enhance Relationships, Marshall B. Rosenberg, PuddleDancer Press, 9/1/2003

 

-  Justin W. Patchin. 'Bullying Beyond the Schoolyard.' Preventing and Responding to Cyberbullying, Sameer Hinduja, Corwin Press, 9/25/2014

 

-  Brandon Bradberry. 'Emotional Intelligence.' Develop Empathy and Increase Your Emotional Agility for Leadership. Improve Your Social Skills to Be Successful at Work and Discover Why It Can Matter More Than IQ EQ 2.0, Flavio Ciccarelli, 12/18/2020

 

-  Tristen A. Taylor. 'The Silent Fraternity.' Code of Silence, Page Publishing Inc, 1/6/2022

 

-  Jennifer Muehlenkamp. 'Nonsuicidal Self-Injury.' E. David Klonsky, Hogrefe Publishing GmbH, 1/1/2011

 

-  Aline LaPierre, Psy.D.. 'Healing Developmental Trauma.' How Early Trauma Affects Self-Regula- tion, Self-Image, and the Capacity for Relationship, Laurence Heller, Ph.D., North Atlantic Books, 9/25/2012

 

-  Brian S Brijbag Esq. '7 Deadly Sins Of Your Florida Personal Injury Case.' A Victim's Guide To Florida Personal Injury Claims, Independently Published, 3/6/2021

 

 

-  Ryan James. 'Cognitive Behavioral Therapy.' The Definitive Guide to Understanding Your Brain, Depression, Anxiety and How to Overcome It, Alakai Publishing LLC, 4/18/2018

 

-  Blandina Bernal-Morales. 'Health and Academic Achievement.' BoD – Books on Demand, 9/19/2018

 

-  Board on Health Care Services. 'Beyond the HIPAA Privacy Rule.' Enhancing Privacy, Improving Health Through Research, Institute of Medicine, National Academies Press, 3/24/2009

 

-  Health and Medicine Division. 'Preventing Bullying Through Science, Policy, and Practice.' National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine, National Academies Press, 9/14/2016

 

-  Allison Schaffer Kert. 'The Impact of the Word Bully and Providing the Definition of Bullying on the Reported Rate of Bullying Behavior.' City University of New York, 1/1/2008